[Review] Những Người Đàn Ông Không Có Đàn Bà

Đây là tác phẩm đầu tiên mà tôi đọc của Haruki Murakami, nhìn bề mặt chung thì nó mỏng hơn nhiều, có lẽ là mỏng nhất trong tất cả các tác phẩm của ông từng được dịch tại Việt Nam. Vì các lần trước đây dường như tôi đều không đủ tiền để mua được những cuốn của Haruki nên mãi bây giờ mới có được một cơ hội.

Có lẽ ít ai biết rằng tác phẩm "Rừng Na-uy", cuốn sách đầu tiên của ông được dựng làm phim, được đạo diễn bởi một người Pháp gốc Việt tên Trần Anh Hùng. Ông đã 4 năm để thương lượng với Haruki cho phép thực hiện bộ phim.

*VỀ NỘI DUNG VÀ CẢM NHẬN
Tiểu thuyết bao gồm 7 truyện ngắn khác nhau: Drive My Car, Yesterday, Cơ quan độc lập, Scheherazade, Kino, Samsa đang yêu và Những người đàn ông không có đàn bà.

- Drive My Car: Một cuộc gặp gỡ đặc biệt giữa Kafuku và Misaki, giữa một diễn viên lập dị và một người phụ nữ kì lạ. Ban đầu câu chuyện chỉ nói về cách lái xe, nhưng Haruki đã dẫn dắt người đọc đi vào câu chuyện của Kafuku rõ ràng hơn. Vợ Kafuku là một diễn viên lớn, nhưng không may qua đời, và Kafuku lại biết được trước khi vợ mất, cô đã qua lại với nhiều người đàn ông. Nhằm muốn tìm hiểu lí do vì sao vợ mình làm vậy, Kafuku đã giả vờ làm bạn với chính tình nhân của mình...

Đây cũng là tên một ca khúc của The Beatles luôn. Phụ nữ luôn bí ẩn, họ đã để lại những dấu chấm hỏi cho người đàn ông mà có lẽ cả đời họ cũng không biết được, Kafuku cũng thế. Vì sao đàn bà lại ngoại tình? Thật khó hiểu! Rất nhiều tiểu thuyết của Nhật nói về đàn bà hay ngoại tình hoặc có tình nhân, nhưng chưa một cuốn nào nói được lí do rõ ràng vì sao cả. Có lẽ nếu ai từng yêu sẽ hiểu rõ được những suy tư của Kafuku. Và họ rất cần một người trầm tính, biết lắng nghe như Misaki nữa. Xuyên suốt câu chuyện là một nỗi ám ảnh dai dẳng và nó sẽ không biến mất cho đến khi người ta nhắm mắt.

Có những câu hỏi mà ta không biết câu trả lời và càng day dứt hơn khi cố gắng tìm câu trả lời đó.

- Yesterday: Kitaru sinh ra ở Tokyo nhưng lại học cách để nói chuẩn như dân Kansai, còn nhân vật "tôi" sinh ra ở vùng Kansai nhưng lại nói tiếng Tokyo. Hai chàng trai kì lạ này lại trở thành bạn thân của nhau. Đến một hôm thì nhân vật chính được Kitaru nhờ một việc là hẹn hò với Erika, chính người yêu hiện tại của mình. Và rồi, nhân vật chính đứng ở giữa, quan sát mối quan hệ giữa Erika và Kitaru...

Lại một lần nữa, ca khúc của The Beatles được dùng làm cảm hứng cho tác phẩm của Haruki. Hừm... thường thì chúng ta sẽ học những ngoại ngữ như Anh, Pháp hay Tây Ban Nha gì đó, nhưng Kitaru thì lại đi học chính tiếng địa phương của Kansai và nói nhuần nhuyễn nó như sinh ra chính ở đây. Kiểu giống như sinh ra ở Hà Nội và nói tiếng Hà Nội nhưng lại muốn nói thông thạo tiếng Huế vậy. Đây đúng là một kiểu người kì lạ, ghét sự an phận của cuộc đời. Còn Erika thì yêu Kitaru nhưng dần không chịu nổi sở thích quái gở của người yêu mình và bắt đầu có bạn trai riêng. Như một bài hát tôi từng nghe có câu "để tránh bị tổn thương, con người bắt đầu lừa dối nhau...". 

Hình ảnh đẹp nhất là giấc mơ về ánh trăng của Erika, đó quả là một khung cảnh đầy ẩn dụ. Thật sự thì truyện ngắn này giúp tôi nhìn rõ hơn vì sao phụ nữ lại hay ngoại tình nhưng có gì đó chưa hoàn toàn.

- Cơ quan độc lập: Câu chuyện kể về bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ Tokai và những mối quan hệ với bệnh nhân của mình. Anh không có vợ hay gia đình, thay vào đó anh đi hẹn hò với những bệnh nhân, những người phụ nữ đã có gia đình. Tanimura là nhà văn, người lắng nghe hết mọi lời mà Tokai nói và những suy nghĩ của Tokai về phụ nữ. Mọi thứ đều yên ổn cho đến một ngày, Tokai thực sự biết "yêu" là gì...

Một điều có thể rút ra ở câu chuyện là "tình yêu đều có thể đến ở bất kì độ tuổi nào hay hoàn cảnh nào". Ngay cả một người chỉ biết hẹn hò với nhiều phụ nữ và không hề có tình cảm với họ như Tokai, đến một lúc con tim anh cũng tự dưng thổn thức biết yêu. Nhưng cho đến khi nhận ra mình chỉ là một tên ngốc thì thế giới của anh thực sự đổ vỡ. Cũng chỉ vì yêu mà cuộc đời của Tokai đã tự đi đến kết thúc. Câu chuyện ở đây nói về những người đau đớn vì yêu đến mức họ muốn hủy hoại bản thân. Kiểu này thực sự không hiếm, nhưng không phải ai cũng vượt qua được. Tôi nghĩ đây là truyện ngắn thảm nhất.

"Nói dối" là một cơ quan độc lâp trong cơ thể phụ nữ ngay từ lúc họ sinh ra, họ có thể nói dối một cách tỉnh bơ mà chẳng hối hận gì.

4 truyện ngắn từ sau trở đi đều trở nên kì lạ và nội dung không rõ ràng lắm.

-Scheherazade: Chuyện kể về Habara và người tình mà hắn gọi là Scheherazade (một nhân vật trong truyện "Nghìn lẻ một đêm"), nhưng đó chỉ là một người nội trợ đã 35 tuổi. Habara xuất thân không rõ ràng, hắn bị cha bắt đến một nơi được gọi là "Nhà" và không được phép ra khỏi đó, mỗi ngày Scheherazade đến chăm sóc hắn. Habara luôn thích thú khi mỗi lần được Scheherazade kể chuyện cho nghe về thời thiếu niên khi cô thường xuyên đột nhập vào nhà chàng trai mình thích chỉ để cướp một món gì đó...

Đây là truyện ngắn có mở đầu không rõ và kết thúc bỏ lửng, hay chính xác hơn là người đọc không biết rõ được toàn cảnh câu chuyện giữa 2 nhân vật chính. Habara là ai và từ đâu đến, Scheherazade là ai và sao cô lại đi ngoại tình với Habara? Cảm giác như Haruki đã cắt phần mở bài và kết bài đi vậy.

Hành động của Scheherazade hồi niên thiếu đúng kiểu một kẻ bám đuôi chuyên nghiệp. Bạn đã bao giờ thích điên cuồng một ai đó đến mức muốn cướp một món đồ của họ để làm kỉ niệm chưa? Dù rằng món đồ đó sau này sẽ khiến bạn hối hận. Tình yêu luôn khiến vài người trở nên kì quặc đến gì đó bệnh hoạn. Còn gã Habara lại được nghe kể tất cả về điều đó và nhận ra mình đã trở nên thích thú khi nào không hay. Nhưng trớ trêu ở đây là giữa gã với Scheherazade chỉ là một cuộc tình mang tính hợp đồng, bất cứ khi nào hợp đồng cũng sẽ hết hạn. Tình yêu đưa Habara trở về thực tại đồng thời cũng phủ định thực tại của gã. 

Một cái gì đó đã khiến hai con người này trở nên đồng cảm và đi đến những cuộc ân ái mặn nồng thoát khỏi thực tại, nhưng chính họ cũng nhận ra sẽ đến lúc cả hai phải đối diện với thực tại.

- Kino: Vào một ngày đi công tác về sớm, Kino nhìn thấy vợ mình đang nằm cạnh một người đàn ông khác. Trớ trêu thay, tình nhân của vợ lại là đồng nghiệp thân nhất của anh. Quá hoảng loạn và chán chường, anh bỏ chạy khỏi tất cả, từ công việc đến gia đình mà đến một nơi khác sống và mở quán bar. Ở đây anh gặp được một khách hàng kì lạ tên Kamita và quán bar của anh cũng dần kì lạ khi Kamita bắt chuyện với anh...

Nửa đầu của câu chuyện thì tất cả mọi thứ đều trôi qua rất nhẹ nhàng, mọi thứ rất liền mạch và dễ hiểu. Nhưng nửa sau thì cứ như là câu chuyện đã bị đi sang một hướng khác hoàn toàn, mọi thứ trở nên huyền ảo hơn và có phần phi thực tế khiến người đọc hoang mang đến dấu chấm cuối cùng.

Chạy trốn khỏi thực tại sau khi thất tình hay bị phản bội là một xu hướng chung với rất nhiều người, có lẽ vậy. Tôi nghĩ đó là một cảm giác thúc đẩy họ phải đến một nơi thật xa hoặc ẩn dật đâu đó mà hình bóng người yêu cũ không ám ảnh lấy tâm trí họ như điều mà Kino đã làm. Dù rằng sau tất cả thì mọi thứ với anh đều ổn nếu không bắt chuyện với Kamita. Tôi nghĩ Kamita có thể là một hồn ma và con mèo đã gọi anh ta tới quán, như kiểu "mèo dụ khách" ấy. Nhân vật bí ẩn, nói những câu bí ẩn để đèo lái câu chuyện theo một hướng bí ẩn cho người đọc. Tôi nghĩ nửa sau câu chuyện là một hình ảnh ẩn dụ nào đó của Haruki mà mình chưa hiểu được.

-Samsa đang yêu: Samsa bất chợt tỉnh dậy tại một một căn phòng lạnh lẽo, gã không biết mình là ai, không biết gì về nơi mình tỉnh dậy, không có kí ức nào về quá khứ... điều duy nhất gã biết là mình tên Gregor Samsa. Cơ thể gã yếu ớt như thể đã bị hành hạ và nhốt trong căn phòng này rất lâu rồi vậy. Và rồi một cô gái sửa khóa đến nhà anh và hỏi về ổ khóa cần sửa. Đây sẽ là một câu chuyện rất đỗi bình thường nếu nó không được đặt vào bối cảnh là chiến tranh ở thủ đô Praha thuộc Cộng hòa Séc...

Thêm một câu chuyện không rõ đầu nữa, có rất nhiều câu hỏi về Gregor Samsa là ai nhưng đã được lược bỏ qua hết. Bối cảnh hỗn loạn nhưng hai nhân vật chính lại tỏ ra vô cùng bình thản. Dù đang chiến tranh nhưng Samsa lại lo lắng về một ổ khóa và gọi thợ đến sửa. Trong cô gái sửa khóa lại tỉnh bơ vượt qua mọi trạm kiểm soát chỉ để đi sửa một ổ khóa.

Điều đáng nói ở đây, Samsa lại có kí ức chẳng khác gì người tiền sử, gã không biết gì về nơi mình đang đứng cũng như mọi thứ mà cô gái nó. Tâm trí gã giống như một đứa trẻ đang học cách nói vậy. Đó chính là lí do khiến người đọc muốn biết rõ về lai lịch của nhân vật này. Nhưng cũng chính điều đó ít nhiều đã nói được rằng con người ngay từ khi họ chưa biết gì thì tình yêu là điều đầu tiên họ biết đến.

-Những người đàn ông không có đàn bà: M, một người phụ nữ đã có gia đình, đến một ngày cô đột ngột tự tử. Chồng của M không biết bằng cách nào đã biết được số điện thoại mối tình đầu của vợ mình và gọi điện thông báo. Một cuộc gọi ngay lúc nửa đêm khiến cho "tôi", mối tình đầu của M phải trằn trọc suy nghĩ với mọi câu hỏi trong đầu. Tại sao lại gọi anh ta để thông báo? Làm sao mà chồng của M biết được số điện thoại của anh để gọi? Vì sao M lại tự tử?

Cuối cùng thì cũng có một câu chuyện nói về mối tình đầu. Cái mối tình mà bất cứ ai từng trải qua cũng cảm thấy khó quên nhất và ám ảnh cho đến cuối cuộc đời. Nội dung truyện ngắn này như đã xoáy sâu, rất sâu về ý nghĩa của mối tình đầu. Nhất là khi bỗng một ngày họ biến mất khỏi thế gian, có một phần nào đó trong con tim ta như bị chết đi vì họ vậy. Một cái gì đó rất đau đớn trong lồng ngực.

Câu chuyện cuối cùng này giống như một dấu chấm tổng kết cho 6 câu chuyện ở trên cũng như ý nghĩa tựa cuốn sách mà Haruki muốn đề cập. Với thông điệp đơn giản, bất cứ một lúc nào đó, một người đàn ông rồi sẽ đến cái ngày họ "không có đàn bà". Cái cảm giác đó như thể trong thoáng chốc, họ đã trở thành người cô độc nhất thế gian này. Và như thể không muốn chỉ bản thân mình chịu đựng, họ cũng muốn một ai đó chịu đựng chung cùng mình. 

*Cảm nhận về bản thân

Tôi thấy từng mảng cảm xúc của mình trong mỗi truyện ngắn, nó không viết nhằm ám chỉ riêng về "có một loại đàn ông thế này hay thế nọ", mà nó viết về mọi cảm xúc của đàn ông có trong tình yêu. Tôi nghĩ những người đã từng yêu sẽ cảm nhận được điều đó rõ hơn bất cứ ai.

Khi bị thất tình, tôi đã từng đi tìm câu trả lời vì sao người ta lại bỏ tôi giống như Kafuku trong Drive My Car. Hay đôi lúc tôi cũng muốn làm mọi điều mình muốn làm dù người đang ở bên cạnh không thể chịu nổi như Kitaru trong Yesterday. Và cô gái từng ở bên cạnh tôi cũng nói dối như thể có một "cơ quan độc lập để nói dối" và tôi cũng có triệu chứng biếng ăn khi bị chia tay lần đầu. Nhiều lần theo đuổi ai đó, tôi cũng thấy mệt mỏi và chán chường giống Habara gạt bỏ Scheherazade. Những nơi mà tôi từng đến cùng người thương cũng trở thành một cái gì đó ám ảnh làm tôi muốn được chạy trốn thật xa như Kino. Dù trải qua nhiều lần tổn thương những tôi cũng vẫn muốn được yêu một cách ngây ngô như Gregor Samsa vậy. Cuối cùng thì bây giờ tôi lại là một "người đàn ông không có đàn bà".

Tôi nghĩ rằng những ai vừa bị thất tình, đặc biệt là con trai mới lớn nên đọc cuốn sách này.